Pijler 5: Het brein & emotie-regulatie

Beste leerkracht, welkom bij Pijler 5 van de Geluksaanpak. Bij deze pijler staat het brein en emotie-regulatie centraal. De kinderen leren hoe hun brein werkt en dat ademhalingsoefeningen en de groene hoek hen kan helpen om tot rust te komen, te reguleren; om terug te gaan naar hun groene brein (de pré-frontale cortex).

De kinderen leren dat er drie ‘breinstaten’ zijn:

Het groene brein; de pré-frontale cortex; het deel van het brein waarin ze kunnen nadenken, reflecteren op hun gedrag en empathie kunnen hebben voor een ander.
Het blauwe brein; het emotionele brein; de breinstaat waarin kinderen geen verbinding voelen met de ander en waarin de behoefte juist verbinding maken is.
Het rode brein; vechten-vluchten of bevriezen; primaire reacties; als een kind in deze breinstaat verkeert kan het niet reflecteren op het eigen gedrag.

De groene hoek

Bij deze pijler werken we met de groene of de veilige hoek. De groene hoek is een vast plekje in de klas (inclusiviteit) waarin kinderen kunnen reguleren en vanuit de rode of blauwe breinstaat weer naar de groene breinstaat kunnen terugkeren. Er horen 5 stappen van zelfregulatie bij om de kinderen te helpen tot rust te komen.

Happie de knuffel mag gebruikt worden om lekker mee te knuffelen en om zo te reguleren. De posters van de vier basis-emoties en de vier sjaaltjes helpen daar ook bij. Verder kunnen kinderen tactiele spelletjes en speeltjes gebruiken; pop-its, stress balletjes en dergelijke. En kunnen de kinderen een kleurplaat of een mandala inkleuren of een krasblok gebruiken.

De groene hoek staat altijd onder regie van jou, als leerkracht. De leerkracht bepaalt wanneer het kind er in en weer uit mag. Als de hoek goed loopt, kunnen kinderen er ook zelf naar toe gaan als ze merken dat ze moeten reguleren, maar dat moet jij als leerkracht wel goedkeuren.

Als kinderen merken dat ze naar rood gedrag gaan in de rol van de Leeuw of van de Kat dan is de groene hoek een hele goede en effectieve manier om te reguleren. De kinderen kiezen dan in de rol van de snelle Muis om (te erge) boosheid en eventueel agressief gedrag naar anderen voor te zijn.

Als de kinderen weer rustig zijn geworden, gaan ze weer aan het werk in de klas. Op een moment dat jou als leerkracht goed uitkomt, wordt de situatie na besproken met de betreffende leerling. Stap 5 van de stappen van zelfregulatie wordt dan uitgevoerd. Er wordt dan expliciet aandacht besteed aan het vak gedrag(!)

Maar kinderen mogen ook in de groene hoek als ze verdrietig zijn, zich een beetje down voelen of overprikkeld zijn. De hoek is een plek die veilig moet voelen voor de kinderen en waar ze op een fijne manier leren dat ze gevoel mogen hebben en dat daar ruimte voor is.

In de bovenbouw kun je kinderen ook laten tekenen of schrijven om zo weer grip te krijgen op situaties. Kinderen leren dan dat ze niet hun gevoel zijn, maar dat ze emoties hebben. En dat ze kunnen ontprikkelen en weer terug kunnen naar hun groene brein.

Kinderen mogen gemiddeld tien minuten in de groene hoek. Als het rode brein het helemaal had overgenomen, kan het zijn dat kinderen zo’n twintig minuten nodig hebben om te reguleren.

Zie onder voor de 5 stappen van zelfregulatie en het stappenplan voor de groene hoek.

DE 5 STAPPEN VAN ZELFREGULATIE

Stap 1: Ik ben … Gebruik hierbij eventueel de gevoelsplaten van Happie: bang, boos, blij en verdrietig. Leg de leerling uit dat het nu de emotie is, de emotie neemt het nu over.
Stap 2: Ik kalmeer …; 3 keer (of meer) diep ademhalen, terugtellen van 5 tot 0.
Stap 3: Ik voel … Nu wordt de shift gemaakt van: “Ik ben boos; naar “Ik voel me boos.” (Nu mag je de gevoelsplaten van Happie erbij gebruiken). Je mag nu je emotie omarmen; hij komt je iets vertellen. Alternatief: laat een kind eventueel Happie knuffelen of een andere knuffeldier dat hij wil knuffelen. Boos: bijvoorbeeld omdat iemand over je grenzen gaat, je iets oneerlijk vindt e.d.
Stap 4: Ik kies…nu release, ontprikkelen. Lekker even in een chillplek zitten In een stressbal knijpen Ademhalingsoefeningen doen Even niks doen Een mandala kleuren
Stap 5: Ik los het op … Nu wordt de vaardigheid aangeleerd. Wat was de trigger, wat gebeurde er? Wat zou je de volgende keer anders kunnen doen? Het nabespreken doe je als leerkracht met het kind op een later moment, wanneer het jou als leerkracht uitkomt.

DE GROENE HOEK

STAPPENPLAN:

Stap 1: Adem diep in door je neus en lang uit door je mond.
Stap 2: Loop naar de groene hoek; Adem 3 tellen in door je mond en 3 tellen uit door je neus; Adem 3 tellen in door mond en 4 tellen uit door je neus; Adem 3 tellen in door je neus en 5 tellen uit door je neus.
Stap 3: Kijk naar de platen van Happie en kies de plaat die hoort bij hoe jij je voelt of hoe jij je voelde voor je de veilige hoek in kwam; boos, bang, verdrietig.
Stap 4: Doe de beer Happie de sjaal om die bij jouw gevoel (emotie) hoort: BOOS = de rode sjaal BANG = de zwarte sjaal VERDRIETIG = de blauwe sjaal BLIJ = de gele sjaal
Stap 5: Knuffel de beer Happie en houdt hem zo lang vast als jij fijn vindt! Jouw gevoel mag er zijn, het komt je iets vertellen.

BOOS heeft iemand iets gedaan of gezegd wat jij niet fijn vond? Iemand ging over je grens?

BANG werd je ergens bang van of heeft iemand iets gedaan of gezegd waar je bang van werd? Voelde je jezelf niet veilig en beschermd?

VERDRIETIG heeft iemand iets gezegd of gedaan waar je om moest huilen of waar je je heel verdrietig door voelde? Je voelde je alleen, niet gekoesterd of je voelde een verlies?

BLIJ voel je je fijn, tevreden en gelukkig. Deel je vreugde met anderen!

Stap 6: Keuzes Kies een boekje dat je leuk vindt en bekijk de plaatjes. Kies een stressballetje of poppit en speel er even mee. Lig even relaxed op de kussens in de hoek.
Stap 7: Ga weer lekker op je plekje in de klas zitten en ga aan het werk.

Leermoment Op een later moment praat je samen met de leerkracht over wat er gebeurde waardoor je bang, boos of verdrietig werd. Hoe het je lukte om weer rustig en blij te worden. En wat je de volgende keer misschien anders kunt doen.