Sociaal-emotioneel leren (SEL) is super belangrijk voor kinderen. Het helpt ze beter te leren en gelukkiger te zijn. Kinderen leren door SEL om goed om te gaan met hun gevoelens, om anderen te begrijpen en slimme keuzes te maken. Het is niet alleen thuis en met vrienden belangrijk, maar ook op school.
Onderzoek toont dat SEL echt werkt. Het maakt kinderen slimmer en helpt ze in hun persoonlijke ontwikkeling. Voor jonge kinderen betekent SEL dat ze sneller leren. Peuterspeelzalen en kinderdagverblijven zien ook veel voordelen door SEL.
SEL maakt kinderen ook beter in samenwerken en zorgt dat ze graag leren. Kinderen die goed zijn in SEL, doen het beter op school. Het helpt zelfs kinderen die het moeilijk hebben door hun achtergrond.
SEL kost niet veel en is dus een slimme investering in de toekomst van kinderen. Hoewel veel onderzoek in de VS is gedaan, laat het zien dat SEL overal werkt.
Wat is sociaal emotioneel leren?
Sociaal-emotioneel leren, afgekort als SEL, leert kinderen over gevoelens, met anderen praten en keuzes maken. Dankzij SEL leren ze belangrijke dingen. Zoals jezelf kennen, goed omgaan met anderen, en verantwoordelijk zijn. Dit is de kern van veel onderwijsmethoden en helpt scholen met emotioneel onderwijs.
Met SEL willen we school leuker en veiliger maken. Dit helpt tegen pesten. Onderzoek toont aan dat kinderen die dit goed kunnen, beter leren en vrolijker zijn. Dit laat zien hoe belangrijk het is om gevoelens in het onderwijs op te nemen.
SEL helpt ook bij het bouwen van zelfvertrouwen en een goede band met anderen. Kinderen leren over de invloed van hun keuzes. Zelfbewustzijn en sociale vaardigheden zijn belangrijk. Zo kunnen ze zelfverzekerd worden. Iets hardop zeggen kan bijvoorbeeld goed helpen.
Er zijn programma’s zoals Kanjertraining en de Vreedzame School die echt werken. Ze moeten wel goed opgezet en gebruikt worden op scholen. Het toepassen van wat geleerd is in andere situaties is ook belangrijk voor succes.
Door SEL te gebruiken in het lesprogramma, krijgen leerlingen de middelen om goed mee te doen in de maatschappij. Ze leren stevig in hun schoenen te staan en goed met anderen om te gaan. Dit ondersteunt het idee van “het hele kind leren”, voor succes op school en daarbuiten.
De rol van basisscholen
Basisscholen zijn heel belangrijk voor het leren over gevoelens en relaties. Ze zorgen ervoor dat leerlingen belangrijke vaardigheden leren. Dit helpt hen in hun persoonlijke en schoolse groei.
Leraren krijgen speciale trainingen. Zo leren ze hoe ze deze vaardigheden kunnen onderwijzen. Dit maakt hun werk makkelijker en helpt de leerlingen zich beter te voelen.
Als leraren deze training goed gebruiken, leren kinderen veel belangrijke dingen. Zoals gevoelens herkennen en ermee omgaan, en hoe je goed met anderen kunt omgaan.
Uit onderzoek blijkt dat leraren sociaal-emotionele groei heel belangrijk vinden. Het is dus essentieel om hier in de lessen aandacht aan te besteden.
Door de druk op leerlingen is het belangrijk sociaal-emotionele lessen te geven. Dit helpt niet alleen bij hun ontwikkeling maar ook bij betere schoolresultaten. Daarom moeten basisscholen deze lessen serieus nemen, samen met de juiste training voor leraren.
De Geluksaanpak, ontwikkeld door Schoolgeluk (zie:www.schoolgeluk.nl), geeft scholen vele middelen en tools om leerlingen sociaal vaardiger te maken. Daarnaast worden leerkrachten ook getraind in deze lessen en vaardigheden.
De voordelen voor kinderen
Sociaal-emotioneel leren (SEL) biedt veel voordelen voor kinderen. Uit onderzoek blijkt dat SEL-programma’s hun leven positief veranderen. Dit is belangrijk omdat veel jongeren kampen met mentale gezondheidsproblemen.
SEL versterkt hun emotionele kracht. Hierdoor kunnen ze beter omgaan met stress en beter focussen op school.
Door SEL gaan kinderen beter presteren op school. Het Trimbos-instituut heeft ontdekt dat sociaal-emotionele vaardigheden leiden tot hogere cijfers. Dit komt doordat deze kinderen actiever meedoen in de klas en minder problemen hebben met hun gedrag.
In een omgeving waar SEL belangrijk is, voelen kinderen zich meer op hun gemak. Ze staan open voor nieuwe dingen.
SEL helpt ook bij het verbeteren van relaties. Kinderen leren belangrijke vaardigheden zoals empathie en hoe samen te werken. Een goede sfeer in de klas betekent minder ruzies en sterkere vriendschappen.
Voor kinderen met moeilijke ervaringen in hun jeugd is SEL extra belangrijk. Ruim 46% van kinderen in groep 7/8 in Nederland heeft zulke ervaringen. SEL helpt hen om beter te leren en hun emoties te beheersen.
Het geeft hen meer zelfvertrouwen en vertrouwen in anderen.
Samenvattend, SEL in het basisonderwijs bevordert emotionele sterkte en betere prestaties. Het zorgt voor een gelukkiger en gezonder schoolklimaat. Hier kunnen alle kinderen zich ontwikkelen.
Hoe sociaal-emotioneel leren het leren bevordert
Sociaal-emotioneel leren helpt kinderen informatie beter op te slaan en te begrijpen. Het sluit aan bij hun manier van denken. SEL creëert een veilige en steunende plek voor leerlingen. Zo kunnen ze zich focussen en beter opletten in de klas.
Programma’s zoals “Vreedzaam voor nieuwkomers” en “TeamUp op School” verbeteren de sociaal-emotionele vaardigheden. Dit is belangrijk voor een positieve sfeer op school. Deze programma’s helpen leerlingen met het omgaan met hun gevoelens. Hierdoor ervaren ze minder angst en stress, wat goed is voor hun schoolprestaties.
Door emotiekaarten en gevoelsthermometers leren kinderen hun gevoelens kennen en beheersen. Hoewel harde cijfers ontbreken, merken leraren een verbetering in concentratie en gedrag.
Visualisatie zoals dagplanningen zorgen voor structuur. Dit is vooral belangrijk voor jonge leerlingen. Coöperatieve oefeningen verbeteren teamwork en communicatie. Ook al ontbreken precieze cijfers, de praktijk toont aan dat deze aanpak werkt.
Leerlingen bij besluiten betrekken versterkt hun gevoel van controle. Dit geeft ze een gevoel van eigenaarschap over hun leren. SEL verbetert niet alleen cognitieve ontwikkeling, maar ook sociale en emotionele groei.
Methoden voor sociaal-emotioneel leren
Verschillende manieren helpen bij het aanleren van sociaal-emotioneel gedrag op school. Rollenspellen, groepsdiscussies en nadenken over jezelf zijn populaire methoden. Ze zorgen ervoor dat leerlingen actief meedoen en over hun acties en gevoelens nadenken.
Succes met SEL hangt sterk af van hoe het programma uitgevoerd wordt. Programma’s zoals KiVa en Leefstijl zorgen voor een goede structuur. KiVa vermindert pesten en laat positieve effecten zien op de lange termijn. Leefstijl gebruikt specifieke doelen om leraren te helpen met SEL.
Ook speciale lesmaterialen en digitale hulpmiddelen zijn belangrijk. Ze helpen bij het dagelijks toepassen van SEL in de klas. Denk aan het gebruik van emotiekaarten of een gevoelsthermometer om leerlingen hun emoties te laten begrijpen.
Verder is het verbeteren van communicatie en samenwerking een doel. Door samen te werken en spelletjes te spelen, leren leerlingen deze vaardigheden. Dit geeft leerlingen meer invloed en controle, wat helpt bij het overkomen van trauma’s.
Een goede uitvoering van het programma is cruciaal. Dit garandeert dat SEL op de juiste manier gebruikt wordt. Door deze aanpakken te volgen, ontstaat een betere leeromgeving voor iedereen.
De rol van leerkrachten
Leerkrachten zijn heel belangrijk voor het succes van sociaal-emotioneel leren (SEL) op scholen. Ze moeten niet alleen de technieken toepassen, maar ook zelf goede voorbeelden zijn van SEL-vaardigheden. Dit betekent dat ze continu moeten werken aan hun eigen ontwikkeling.
Om bij te blijven, moeten ze regelmatig trainingen en workshops volgen. Zo leren ze nieuwe pedagogische strategieën die ze in de klas kunnen gebruiken. Het helpt hen om hun onderwijs te verbeteren.
Uit onderzoek blijkt dat kinderen met goede sociaal-emotionele vaardigheden zich prettiger voelen op school. Ze zijn vriendelijker voor elkaar en pesten minder. Dit laat zien hoe belangrijk het is dat leraren zich inzetten voor een positieve sfeer in de klas.
Leerkrachten kunnen leerlingen helpen minder stress te voelen. Door steun te bieden verminderen ze stress bij zichzelf en de kinderen. Dit zorgt dat iedereen zich beter kan concentreren op het leren.
Als leraren zich richten op hun eigen ontwikkeling, helpen ze ook kinderen die thuis minder steun krijgen. Een aanpak voor de hele school is het effectiefst voor SEL. Een goed voorbeeld is de Brandsmaschool in Bussum, waar activiteiten voor sociaal-emotionele ontwikkeling het hele jaar door helpen.
Het is belangrijk dat leraren niet alleen leren hoe ze moeten lesgeven. Ze moeten ook leren hoe ze emotionele ondersteuning kunnen bieden. Dit maakt dat leerlingen zichzelf beter begrijpen en empathischer worden. Goed ondersteunde leraren kunnen een sterke en uitnodigende leeromgeving maken.
De Geluksaanpak besteedt daarom ook ruimschoots aandacht aan het trainen van leerkrachten. Soms is verdiepende leerkracht coaching ook nodig omdat leerkrachten nog worstelen met niet helpende copings-patronen en te snel getriggerd worden door bepaalde factoren.
Betrekken van ouders en verzorgers
Ouders en verzorgers zijn heel belangrijk voor de groei van kinderen. Scholen kunnen workshops geven om hen te helpen. Zo wordt het gesprek tussen school en thuis beter, wat goed is voor de kinderen.
Onderzoek laat zien dat steun thuis heel belangrijk is voor hoe kinderen het doen op school. Meer dan geld of de opleiding van ouders. Workshops kunnen ouders tips geven om thuis te helpen.
Ook vinden veel leraren het belangrijk om de ouders persoonlijk te ontmoeten. Dit helpt om goed met alle ouders om te gaan, zelfs als ze uit verschillende milieus komen. Vooral in minder rijke gebieden is dit belangrijk.
Workshops en goed contact met school kunnen ouders meer betrekken. Scholen die elke maand een nieuwsbrief sturen, zien dat ouders meer betrokken zijn.
Goede communicatie en workshops helpen ouders beter te ondersteunen thuis. Dit is niet alleen goed voor de cijfers, maar ook voor hoe kinderen zich voelen.
Door workshops en gesprekken voelen gezinnen zich meer verbonden met de school. Dit maakt thuis en op school een fijnere plek voor kinderen. Leerkrachten moeten hieraan werken voor de geluk van de leerlingen.
De Geluksaanpak biedt ouderavonden aan om de ouderbetrokkenheid te vergroten. Ouders ontvangen hierbij ook praktische tips en tools om thuis in te zetten.
Praktische tips voor implementatie
Een goede start met sociaal-emotioneel leren (SEL) vraagt om voorbereiding en een totaalaanpak. Er zijn verschillende manieren om een schoolomgeving te maken die kinderen helpt in hun sociale en emotionele groei. Hier volgen nuttige tips voor een succesvolle SEL-implementatie:
- Analyseer de behoeften: Begin met een grondige beoordeling om de sociaal-emotionele vaardigheden van leerlingen te peilen. Scholen zoals Tabor College d’Ampte vonden dat 35% van hun leerlingen extra hulp nodig had.
- Pas programma’s aan: Maak het programma passend voor jouw school. Dit kan betekenen dat je wekelijks tijd maakt voor SEL. Het Kracht in Controle (KIC) programma liet zien dat je soms ook aanpassingen aan het rooster en middelen moet doen.
- Betrek alle belanghebbenden: Maak schoolbeleid met ideeën van leraren, ouders en studenten. Door samen te werken, komt iedereen samen achter één visie. Dit helpt om iedereen meer betrokken te maken. Denk ook aan de regel in Nederland over actief burgerschap leren op school.
- Train het personeel regelmatig: Zorg dat leraren en ondersteunend personeel vaardigheden blijven ontwikkelen. Training in SEL kan de sfeer op school en het welzijn van leerlingen sterk verbeteren. Onderzoek naar SEL laat zien hoe goed dit kan werken.
- Meet de voortgang: Controleer hoe het gaat met regelmatige beoordelingen en feedback. Dit helpt om te zien waar dingen beter kunnen. Het zorgt ervoor dat de school steeds beter wordt. Het invoeren van SEL heeft veel scholen al geholpen om prestaties met 11% te verhogen.
Als scholen deze stappen volgen, kunnen ze een effectief SEL-programma opzetten. Dit programma helpt niet alleen bij de sociale en emotionele ontwikkeling van leerlingen. Het verbetert ook hun leerprestaties en maakt de school een gelukkigere plek.
Monitoring en evaluatie van vorderingen
Het is heel belangrijk om regelmatig te checken hoe het gaat met sociaal-emotioneel leren (SEL) op school. Daarvoor gebruiken we speciale methodes zoals sociogrammen en de Sociale Competentie Observatielijst (SCOL). Ze helpen ons om te zien hoe leerlingen vooruitgaan en geven ons nuttige feedback.
- 28,5% van de basisschoolkinderen heeft gedragsproblemen, volgens jeugdzorgdeskundigen.
- Maar, slechts 5% van de ouders ziet deze problemen bij hun kinderen.
Het verzamelen van informatie over gedrag, betrokkenheid en hoe goed leerlingen het doen op school is echt noodzakelijk. Veel leraren (70%) vinden het moeilijk om elke leerling goed te helpen. Daarom moeten we blijven werken aan het verbeteren van hoe we alles beoordelen en feedback geven.
Tussen 15% en 20% van de leerlingen heeft extra hulp nodig bij sociaal-emotioneel leren. Programma’s zoals Kwink, dat 20 lessen per jaar geeft, bieden de nodige steun. Kwink werkt volgens het ADI (Algemene Directe Instructie) model met zeven stappen. Dit model zorgt voor langdurige positieve effecten.
We moeten altijd feedback vragen aan leerlingen, leraren en ouders. Dit helpt ons om de SEL-programma’s te verbeteren. Door te luisteren, kunnen we problemen oplossen en het onderwijs voor iedereen beter maken. Zo werken we samen aan een fijne en veilige leeromgeving voor alle kinderen.
Uitdagingen en obstakels
Het inzetten van sociaal-emotioneel leren in klassen is uitdagend. Vooral omdat er vaak niet genoeg geld en middelen zijn. Leerkrachten moeten daarom slim omgaan met wat ze hebben en zorgen dat SEL goed werkt in hun lessen.
Weerstand tegen verandering speelt ook een grote rol. Ik heb gezien dat zowel leerkrachten als ouders soms niet openstaan voor nieuwe lesmethoden. Dit komt door angst voor het onbekende en twijfels over hoe goed SEL echt werkt.
Daarbij moeten lesprogramma’s passen bij de culturele achtergronden van alle leerlingen. Elke klas heeft leerlingen uit verschillende culturen. Docenten moeten zich inzetten om iedereen te begrijpen en respecteren.
Veel leerkrachten lopen aan tegen lastig gedrag in de klas. Dit laat zien hoe belangrijk goede SEL-programma’s zijn. Echter, zonder genoeg middelen en steun is het zwaar om deze aan te bieden. Zo zegt 60% dat lastig gedrag de les verstoort, en voelt bijna 40% dat dit hun gezag aantast.
Hoewel bijna alle leerkrachten het nut inzien van omgaan met moeilijk gedrag, is samenwerking nodig. Met de juiste steun en open gesprekken over SEL kunnen we samen deze uitdagingen aangaan. Zo bouwen we aan een positieve leeromgeving voor iedereen.
Inspirerende voorbeelden uit de praktijk
In het onderwijs kunnen succesverhalen ons veel leren over de kracht van sociaal-emotioneel leren. Neem SBO De Blinker in Geleen, waar 210 leerlingen een bijzonder programma volgen. Ze gebruiken het Wereld Oriëntatie Breed (WOB) programma. Dit combineert vakken als drama, koken en kunst. Door vroeg te starten met dit programma, groeit het zelfvertrouwen van de leerlingen. Dit zorgt voor betere schoolprestaties.
Op OBS De Imenhof is digitale kennis erg belangrijk. Ouders helpen met computerlessen en oudere leerlingen leren programma’s gebruiken zoals Word. Via de Basisbits-methode stimuleert de school veilig internetgebruik. Ze leren over cyberrisico’s zonder internetfilters. “Leren van elkaar” zorgt voor meer motivatie en verantwoordelijkheid. Door samen te werken, verbeteren ook de leraren hun digitale skills.
In Portugal is een school die elke week focust op emotionele ontwikkeling. Dit leidde tot meer motivatie en minder schoolverlaters. Geluk en leren gaan hand in hand, zegt het UNESCO-rapport “Why the world needs happy schools”. Een school waar iedereen zich goed voelt, leert beter. Zo’n omgeving helpt ook tegen onderwijsongelijkheid. Het Geluksaanpak is hier een goed voorbeeld van. Gelukkige leerlingen zijn de basis voor een blije toekomst.
De toekomst van sociaal-emotioneel leren
Sociaal-emotioneel leren, ook bekend als SEL, staat aan de vooravond van grote veranderingen. Deze veranderingen gaan het veld totaal vernieuwen. Vooral de integratie van technologie is veelbelovend. Denk aan virtual reality en kunstmatige intelligentie die helpen om SEL-vaardigheden beter aan te leren. Met deze technologieën kunnen leerlingen oefenen in complexe situaties. Zo kunnen ze hun vaardigheden verbeteren. Scholen moeten echter wel openstaan voor deze veranderingen. Kinderen komen al volop met kunstmatige intelligentie in aanraking in de huidige samenleving. Het is van belang dat scholen dit ook gaan integreren in hun lesaanbod.
Beleidsontwikkeling speelt ook een sleutelrol in de evolutie van SEL. Het ondersteunen van bewezen praktijken door overheden en scholen is essentieel. Zo wordt de implementatie van SEL-programma’s op alle niveaus vergemakkelijkt. Deze programma’s verbeteren niet alleen de schoolprestaties. Ze zorgen ook voor meer emotioneel welzijn.
De groei en aanpassing aan nieuwe sociale trends is nodig om SEL relevant te houden. Kinderen ontwikkelen hun sociale en emotionele skills anders naarmate ze ouder worden. SEL-programma’s moeten deze verschillen herkennen. Zo kunnen leerlingen zich blijven ontwikkelen op gebieden als zelfbewustzijn en sociaal bewustzijn. Dankzij deze aanpassingen en vernieuwingen blijft SEL een krachtig middel. Het draagt bij aan het welzijn op school en aan schoolprestatie succes.
De Geluksaanpak is een aanpak die 40 weken lang aandacht besteedt aan SEL-vaardigheden op basisscholen. Zie: www.schoolgeluk.nl; de Geluksaanpak.