Hulpmiddelen bij het voeren van de regie in de klas

Een groepje van vier jongens links achterin de klas lijkt niet erg op te letten tijdens de uitleg van de leerkracht. De grootste jongen van het groepje neemt het voortouw door er steeds doorheen te praten en de andere jongens doen mee. Als de leerkracht het in de gaten krijgt en zegt: “Doen jullie ook even mee?” krijgt ze als antwoord van één van de jongens: “Hij begon hoor, juf!” Als de juf even later het stilteteken laat zien door haar hand op te steken, duurt het zeker een minuut voor de hele klas stil is. Het groepje met de vier jongens steekt hun hand pas op nadat de juf roept: “En nu wil ik dat het stil is!”

In deze blog wil ik verder ingaan op de praktische hulpmiddelen bij het voeren van de regie in de klas.

Kernkwadrant brengt gedrag in kaart

Een goed hulpmiddel bij een individueel gesprek met een kind dat grensoverschrijdend of storend gedrag laat  zien, is een kernkwadrant opstellen om het gedrag in kaart te brengen. Welke kwaliteit zit verborgen achter storend gedrag? In het voorbeeld beschreven in de vorige blog is de kwaliteit van de jongen waarschijnlijk leiderschap. Zijn valkuil hierbij is dominant gedrag, zijn kernkwaliteit is hierbij dus doorgeschoten.  Dit gedrag is wat we aan de buitenkant zien en wat storend opvalt. Zijn groeipunt betreft positief leiderschap, autonomie binnen grenzen. Dit kun je als leerkracht met de jongen bespreken. Zijn kwaliteit positief gaan  inzetten, ondersteunend voor de groep, is zijn ontwikkelpunt.

Praktisch: positief gedrag bevestigen

Praktisch kun je dit doen door hem taken en verantwoordelijkheden binnen de groep te geven. Hem veel  positief bevestigen als hij positief leiderschap laat zien. Wees verder duidelijk en consequent als leerkracht en stel duidelijke grenzen op een vriendelijke manier (modellen). Zo leert deze leerling zijn leiderskwaliteit  helpend inzetten voor de hele groep.

Kwaliteiten van kinderen inzetten

Verder werkt het heel goed om op zoek te gaan naar eigenschappen en kwaliteiten van de kinderen in de klas. Welk gedrag en welke kwaliteiten van de kinderen helpen bij het vormgeven aan de groepsmissie? Het Kwaliteitenspel van Ofman, Ken je kwaliteiten – kwaliteitenspel van het CPS of Deugden in het onderwijs (www.deugdeninhetonderwijs.nl) zijn goede middelen om hierbij te gebruiken.

Praktisch: iedere week een kwaliteit

Stel elke week een kwaliteit centraal. Je zou bijvoorbeeld de kwaliteit “elkaar helpen” kunnen kiezen. Bespreek met de klas hoe dit gedrag er praktisch uitziet, speel het uit, model het zelf als leerkracht. Benoem het goede gedrag op het moment dat je het waarneemt. Stel reflectie-vragen als je gedrag ziet dat niet ondersteunend is. Zo oefen je met de groep het goede gedrag in de praktijk.

Relatievorming: elkaar leren kennen

Een andere manier om regie te voeren op regels en afspraken is door veel aandacht te besteden aan relatievorming. Als kinderen elkaar en jou goed kennen, is de kans veel groter dat iedereen zijn of haar positieve eigenschappen wil inzetten om er een gezellige groep van te maken.

Praktisch: de Ik-spreekbeurt

Een leuke manier om dit te doen is elk kind in de groep een ik-spreekbeurt te laten geven. Daarin vertellen ze wie ze zijn en wat ze leuk vinden. Jij als leerkracht geeft ook een spreekbeurt over jezelf. Verder is het belangrijk om de kinderen te leren over de leer- en\of gedragsstoornissen van de kinderen in de groep. Als de kinderen elkaar begrijpen, kunnen ze zich beter inleven en elkaar beter helpen.

In de volgende blog ga ik het hebben over “Erbij horen”.