Een vredige klas is heel belangrijk. Het helpt leerlingen zich goed te voelen en maakt onderwijs beter. Conflicten oplossen is meer dan ruzies stoppen. Het gaat om rust brengen en zorgen voor een veilige, respectvolle plek voor iedereen.
Het is zorgwekkend als een leerling vaak in het logboekje staat vanwege ruzies. Dit laat zien hoe belangrijk het is om op tijd in te grijpen. Bij jonge kinderen, in groep 1 en 2, wordt een time-out gelijk die dag gegeven. Oudere kinderen, van groep 3 tot en met 8, kunnen deze de volgende dag krijgen als het nodig is.
Scholen, zoals CSG Liudger, werken hard aan een veilig klimaat voor leerlingen. Ze focussen op belangrijke waarden als respect, veiligheid en verantwoordelijkheid. Dit is cruciaal om goed met conflicten om te gaan. Ook zijn er experts en pestcoördinatoren die helpen en steun bieden.
De Fides-methodiek helpt leerlingen beter in hun vel te zitten en meer betrokken te zijn. Dit kan pesten verminderen en zorgt dat alle leerlingen zich sociaal veilig voelen. Goed omgaan met conflicten maakt de leeromgeving fijner. Zo voelt elke leerling zich veilig en gewaardeerd.
De Geluksaanpak maakt gebruik van de groene hoek, een regulatie-plek voor kinderen om tot rust te komen. Deze plek wordt ook preventief ingezet.
Daarnaast werkt de Geluksaanpak met de STORM-kaart, een hulpmiddel dat kinderen leert om conflicten vanuit de middenbouw zelfstandig op te lossen. In groep 1 en 2 loopt de leerkracht de stappen van de kaart samen met de betrokken kinderen door. En de (dieren) =rollen van De roos van Leary4Kids geeft kinderen inzicht in de keuzes die ze kunnen maken om conflicten te voorkomen of niet te laten escaleren.
Wat is conflicthantering?
Conflicten komen vaak voor op school, zowel in de lagere klassen als op de middelbare school. Het gaat bij conflicthantering om de manieren om deze conflicten goed op te lossen. We gebruiken veel strategieën zoals bemiddeling door leerlingen en herstelrecht. Daarin spelen leerlingen zelf een sleutelrol.
Om conflicten te voorkomen, is een goede sfeer belangrijk. Ook is heldere communicatie cruciaal. Vaardigheden zoals positief communiceren en aandachtig luisteren helpen enorm. Als leerlingen goed kunnen communiceren, lossen ze conflicten beter op zonder volwassenen.
Leerlingbemiddeling werkt goed bij kleine ruzies en misverstanden. Vragen als “Wat is nodig om dit te herstellen?” helpen om samen oplossingen te vinden. Maar, het succes van dit proces hangt af van goede training en steun van de school. De Geluskaanpak maakt gebruik van de rol van de Leider en de Helper, deze rollen uit de Roos van Leary4Kids, helpen om conflicten door middel van leerlingbemiddeling op te laten lossen.
Herstelrecht focust op het oplossen van schade na een conflict. Het belangrijkste is hierbij dat iedereen verantwoordelijkheid neemt en samen naar oplossingen zoekt. Scholen in Nederland hebben positieve ervaringen met herstelrecht. Organisaties zoals Stichting Jongerenrechtbanken en ECHO helpen met training en ondersteuning. De Geluksaanpak maakt ook gebruik van het herstelrecht. De bomen poster, die veelvuldig wordt toegepast in de methodiek, leert kinderen dat hun acties áltijd gevolgen hebben. En dat ze zorg moeten dragen oor die gevolgen en verantwoordelijkheid moeten nemen. Hier helpt het herstelrecht ook goed bij.
Deze methoden laten zien dat conflicten kansen bieden voor groei. Met de juiste aanpak kunnen leraren zorgen voor een prettige sfeer waar alle leerlingen zich veilig voelen.
Oorzaken van conflicten in de klas
Conflicten op school komen vaak voor door verschillen in overtuigingen tussen leerlingen. Onderzoek toont aan dat 70% van deze conflicten hierdoor komt. Het is belangrijk dat leraren de groepsdynamiek goed begrijpen om conflicten op te lossen.
Persoonlijkheid speelt ook een grote rol bij het ontstaan van conflicten. Zo vermijden introverte leerlingen vaak conflicten, terwijl extraverte leerlingen ze juist opzoeken. Dit zorgt voor spanning in de klas.
Miscommunicatie is nog een oorzaak. Effectieve communicatie kan de helft van de klasconflicten oplossen. Dit laat zien hoe belangrijk het is dat leerlingen zich veilig voelen om te praten.
Bij al deze zaken helpt de Geluksaanpak om kinderen inzicht te geven in zichzelf, de ander, begrip te leren krijgen voor verschillen en inzicht te krijgen in actie en reactie bij gedrag.
De relatie tussen leraren en leerlingen is cruciaal. Mediation door leraren kan veel problemen oplossen. Een mediator zorgt dat beide kanten hun verhaal kunnen doen, wat vertrouwen bouwt.
De manier waarop leerlingen samenwerken is ook belangrijk. Een ondersteunende omgeving vermindert de kans op conflicten sterk. Leraren zeggen dat dit werkt in 80% van de gevallen. Het is dus essentieel een sfeer van openheid en vertrouwen te creëren.
- Onopgeloste onderliggende overtuigingen en waarden
- Verschillen in persoonlijkheidskenmerken
- Miscommunicatie
- Interactie tussen leerkrachten en leerlingen
- Groepsdynamiek in onderwijs
Door de oorzaken van conflicten te kennen, kunnen leraren een betere en gelukkigere leeromgeving creëren. Dit verbetert de sfeer in de klas aanzienlijk. De Geluksaanpak besteedt bij Pijler 4: Samenwerken & Samenspelen uitgebreid aandacht aan het aanleren van samenwerkingsvaardigheden. Dit is geen vanzelfsprekendheid voor leerlingen en zal in veel gevallen geoefend moeten worden.
Het belang van een goede sfeer
Een goede sfeer in de klas is super belangrijk voor leren en geluk op school. Ik zie als leerkracht dat leerlingen beter doen als ze zich veilig voelen. Coöperatief leren basisschool is belangrijk omdat het samenwerken en empathie verbetert.
Onderzoek toont aan dat een positieve klas het storend gedrag met 28% kan verminderen, volgens Marzano. Zo zijn er minder conflicten en voelt iedereen zich veiliger. Met duidelijke regels en open praten, bijvoorbeeld door te vragen “Wat maakt je zo boos?”, lossen we snel problemen op.
Grappige momenten, zoals een mop, maken de sfeer ook beter. Het zorgt voor meer plezier en helpt bij de emotionele ontwikkeling van de kinderen. Humor maakt de lessen leuker en iedereen doet actiever mee. De Geluksaanpak heeft hiervoor ook de Geluksmuur; een poster waarop complimenten en positieve momenten kunnen worden benadrukt.
De Geluksaanpak legt ook het verschil uit tussen ‘Apen-grappen’ en ‘Dolfijnen-grappen’. Wanneer is een grapje een echt grapje en leuk voor de ander en de klas? En wanneer is een grap eigenlijk verkapt pesten, de ander naar beneden halen, om zo je eigen positie in de groep te behouden? Hierbij is het van belang dat de leerkracht ook inzicht heeft in groepsdynamische processen en groepsrollen.
Het houden van klassenvergaderingen helpt ook veel. Het versterkt het gevoel dat we samen één groep zijn. Als we praten over ‘onze klas’, voelt iedereen zich meer betrokken. Zo bouwen we samen een veilige plek waar iedereen kan groeien en leren.
Eerste stappen bij conflicthantering
Conflicten oplossen begint met het herkennen en benoemen van het probleem. Dit kan moeilijk zijn omdat mensen conflicten vaak persoonlijk opvatten. Dit maakt het lastig om goed te communiceren. Het is belangrijk om de oorzaak van de onenigheid aan te pakken. Het gebruiken van “IK-boodschappen” kan hierbij helpen. Zinnen starten met “ik zie…”, “ik denk…”, “ik voel…” en “ik wil…” maakt de communicatie helder. Zo voorkom je directe beschuldigingen.
De sinaasappelmetafoor laat zien hoe essentieel het is om naar elkaars behoeften te vragen. Niet gewoon vasthouden aan wat je zelf wilt. Door te vragen: “Wat maakt die sinaasappel zo belangrijk voor jou?” komen betere oplossingen naar boven. Partijen gaan elkaar hierdoor beter begrijpen.
Het is ook belangrijk om gevoelens te herkennen in conflicten. Gebruik de 4 B’s: boos, blij, bedroefd, bang. Dit helpt om zowel je eigen emoties als die van anderen te begrijpen. Ook is het goed om rekening te houden met verschillende werkstijlen. Soms begrijpen denkers en doeners elkaar niet goed. Dat kan conflicten veroorzaken als er niet over de aanpak wordt gepraat.
Scholen kunnen helpen door bijvoorbeeld spellen en prentenboeken te gebruiken. Kinderen leren zo spelenderwijs om te gaan met conflicten. Via ParnasSys vind je onder ‘Sova-methoden/materialen/prentenboeken’ nuttige materialen. Het boek “Bino en de walvis” leert kinderen bijvoorbeeld over conflictbeheersing.
Controle houden over impulsen is cruciaal, vooral bij basisschoolleerlingen. Het 5G-model kan hen hierbij helpen. Dit model geeft inzicht in hun eigen gedrag en de gevolgen daarvan.
De Geluksaanpak heeft op de Bomen-poster het 5G-model in het midden staan. Dit model ie enorm behulpzaam om kinderen inzicht te geven in diepere lagen van gedrag en gevoel. Daarnaast werkt het inzetten van de Storm-kaart, het aanleren van de (dieren)rollen van De Roos van Leary4Kids en het inzicht geven in keuzes de kinderen om conflicten te voorkomen, te verminderen en goed op te lossen.
Onderwijsinnovatie op de basisschool gaat dus niet alleen over kennis. Het gaat ook over het ontwikkelen van sociale en emotionele vaardigheden.
Actieve communicatievaardigheden
Goed communiceren is belangrijk op alle onderwijsniveaus, zoals het MBO. Het actief inzetten van deze vaardigheden helpt bij effectieve klasseninteracties. Scholen die focussen op communicatie zien betere resultaten.
Actief luisteren staat voorop. Het “Communicatie in Actie” project op MBO-scholen laat het belang zien. Studenten doen mee aan simulaties om te oefenen in realistische situaties.
Mentorprogramma’s helpen ook bij het leren communiceren. Studenten leren van experts om hun interactie in de klas te verbeteren. Ze doen mee aan workshops over conflicten oplossen en onderhandelen.
Realistische scenario’s zijn ook nuttig. Ze geven de kans op feedback en zelfreflectie. Feedback van medestudenten en leraren is hierbij essentieel voor voortdurende verbetering.
Projecten en sollicitatiegesprekken verbeteren zowel spreken als schrijven. Door presentaties te geven, winnen studenten aan zelfvertrouwen. Schrijfopdrachten zoals rapporten en e-mails zijn belangrijk voor het ontwikkelen van schriftelijke vaardigheden.
Door communicatievaardigheden te integreren in het lesprogramma groeien deze skills in diverse vakken. Dit helpt niet alleen de student maar verbetert ook de groepsdynamiek, wat leidt tot betere klasseninteractie.
Technieken voor conflicthantering
Bij het oplossen van conflicten in de klas zijn diverse technieken nuttig. Ze helpen leerkrachten de beste aanpak te kiezen. Een effectieve methode is de escalatieladder van Friedrich Glasl uit 1941. Deze ladder heeft drie fases en negen treden. Het stelt leerkrachten in staat conflicten rationeel te benaderen.
In de eerste fase werken partijen samen om een oplossing te zoeken. Meestal wordt 70% van de conflicten opgelost door te praten. Het toont het belang van samenwerkende leertechnieken aan. Zo leren leerlingen constructief met elkaar omgaan. Zoals gezegd helpt het inzetten van de STORM-kaart hierbij.
Emoties zoals angst en boosheid markeren de emotionele fase. Het succes van oplossingen daalt hier naar 30%. Soms is hulp van buitenaf nodig. Dit toont aan waarom het belangrijk is dat leerkrachten leren omgaan met emoties. De groene hoek is een goede interventie hierbij.
In de laatste fase, de vechtfase, escaleert het conflict verder. Hier is de kans op een oplossing minder dan 10%. Vroegtijdig de-escaleren is cruciaal om erger te voorkomen. De Geluksaanpak maakt bij de vechtfase gebruik van een time-out plekje; eerst reguleren op een veilige plek. Daarna kan de groene hoek ingezet worden.
Leerlingenbemiddeling is een goede aanpak op scholen. Juffrouw Femke heeft een handleiding met tips ontwikkeld. Dit kan de kans op escalatie halveren. Kinderen vanaf negen jaar kunnen leren over bemiddeling. Ze leren onder meer actief luisteren en problemen oplossen.
Dit soort bemiddeling werkt goed bij dagelijkse problemen, zoals ruzie over vriendschap. Bij ernstige pestproblemen of geweld werkt het minder goed. Alle betrokkenen moeten zich inzetten voor succes.
Voor de bemiddeling start, moeten leerkrachten de regels uitleggen. Denk aan elkaar uit laten praten en netjes blijven. Afspraken worden vastgelegd en ondertekend, maar zonder verplichte opvolging.
Leerlingenbemiddeling kan het schoolklimaat verbeteren. De gids ‘Werken aan een verbindend schoolklimaat’ van het Departement Onderwijs van Vlaanderen biedt hulp. Ook De Conflixers helpt scholen en bevordert samen leren. Dit draagt bij aan een prettige sfeer in de klas.
Rol van de leerkracht in conflicthantering
De rol van leerkrachten is essentieel om een prettige sfeer in de klas te houden. Na enkele weken ervaren klassen vaak een ‘storm’. Dit is een fase vol conflicten die aandacht nodig heeft. Het is cruciaal dat leerkrachten een goede balans vinden tussen leiding geven en steun bieden.
Leerkrachten moeten leren wanneer ze in moeten grijpen bij problemen. Ze gebruiken verschillende manieren om de klas te leiden. Maar, te streng zijn (autoritair leiderschap) kan slecht zijn voor de band met de leerlingen. Te toegeeflijk (laissez-faire) zijn zorgt voor onduidelijke regels.
Leerkrachten moeten zorgen voor een goede klasomgeving om conflicten te beheren. Vaak worden leerlingen uit de les gestuurd, wat gezien wordt als een mislukking. Samen leren werken is belangrijk. Het helpt leerlingen om samen problemen op te lossen. Leerlingen inde klas proberen te houden, werkt positief voor een gevoel van verbinding. Daarom kiest De Geluksaanpak voor de groene hoek; een inclusief plekje in de groep.
Na een conflict is het ook belangrijk om de relatie te herstellen. Dit kan door te vragen naar de interesses van de leerlingen. Het helpt ook om leerlingen het verschil tussen een conflict en ruzie te leren. Zo leren ze respectvol met meningsverschillen omgaan.
Veel leerkrachten denken dat ruzie altijd slecht is. Dit leidt tot het vermijden van conflicten. Met rollenspellen kunnen leerkrachten leren hoe om te gaan met conflicten.
Samengevat vraagt een goede conflicthantering om een gerichte aanpak en samenwerking. Dit creëert een veilige en steunende leeromgeving voor iedereen.
Samenwerken met ouders
Het is belangrijk om ouders meer te betrekken in de strijd tegen pesten. Studies laten zien dat programma’s tegen pesten beter werken als ouders en leraren samen optrekken. Programma’s die ouders erbij betrekken zijn effectiever in het verminderen van pestgedrag.
We kunnen pesten beter stoppen als school en thuis samenwerken. Scholen moeten zorgen voor een veilige omgeving. Goede communicatie met ouders helpt om iedereen bewust te maken van pesten. Het zorgt ook dat kinderen beter leren omgaan met elkaar.
Samen met ouders werken aan voorlichting is belangrijk. Het helpt kinderen beter omgaan met ruzies. En het kan kinderen die gepest worden helpen hun zelfvertrouwen terug te krijgen. Een goede relatie tussen de leerkracht en de leerlingen is ook belangrijk.
Ook is het goed als ouders meedoen aan avonden over omgaan met ruzies. Zo kunnen ze thuis dezelfde methodes gebruiken als op school. Dit vergroot de kans dat de aanpak werkt. Door samen te werken met ouders, worden programma’s voor een veilige klas beter.
De Geluksaanpak houdt altijd ouderavonden om ouders te betrekken bij de school en ouders leren werken met de (dieren)rollen van De Roos van Leary4Kids, zodat zowel op school én thuis dezelfde taal wordt gesproken als het gaat over gewenst gedrag.
Training en ondersteuning voor leerkrachten
Conflicthantering is lastig in het basisonderwijs. Leraren kunnen hier speciale training voor volgen. De training van Match-it is heel goed en krijgt een 9,1 uit 10.
Door de toenemende agressie in scholen is training op dit gebied heel belangrijk. Het helpt leraren om een veilige en respectvolle sfeer te maken. Dit is goed voor hun dagelijks werk.
Het volgen van deze training is goed voor de leraar en voor een veilige leeromgeving. Er zijn veel cursussen beschikbaar, bijvoorbeeld op Springest.nl. Zo kan elke school de juiste training vinden.
De Geluskaanpak traint leerkrachten bij Pijler 1, 2 en 5 ook zelf op dit gebied.
Reflectie en verbetering
Reflecteren en verbeteren zijn belangrijk bij het lesgeven. Dit geldt ook voor het omgaan met conflicten in de klas. Het analyseren van hoe we lesgeven kan helpen, zoals het bijhouden van een respectdagboek door de leerlingen.
Uit onderzoek blijkt dat alle leerlingen het nut inzien van zo’n dagboek. Dit heeft hun kennis over respect flink verbeterd. Na het opschrijven van hun ervaringen voelde 75% van hen zich meer bewust van hoe ze respectvol kunnen zijn. Verder zegt 80% van de leerlingen dat het dagboek hun blik op respect veranderde. Hierdoor deed 50% mee aan rollenspellen om empathie te leren. Reflectie helpt ook om beter te communiceren. Zo zei 70% dat ze beter communiceren na actief luisteren en duidelijk spreken te oefenen.
Eveneens gaf 80% aan beter in teams te werken na te reflecteren op groepstaken. Open communicatie in groepsdiscussies is ook essentieel. 90% voelt zich comfortabel om hun ervaringen zo te delen.
Dit maakte dat 75% zich veiliger voelde bij hun mening geven. En bij deze discussies leerde 50% beter conflicten oplossen. Door te blijven reflecteren en de lespraktijk te analyseren, kunnen we allemaal blijven groeien. Zo zorgen we samen voor een betere leeromgeving.
De Geluksaanpak maakt gebruik van ‘logboekvragen’. Deze worden wekelijks afgenomen en helpt leerlingen inzicht te krijgen in welke helpende gedragsrollen zij kunnen kiezen, hoe ze respectvol met zichzelf en anderen kunnen omgaan en wanneer ze hulp hierbij nodig hebben. Door deze reflectie op gedrag, wordt de klas een veiligere plek voor alle leerlingen!