Erbij horen in de klas bevorder je zo

Vanuit de hoek van het plein observeer ik een groepje jongens uit groep 5 dat met elkaar een potje voetbal speelt.

Ze spelen naar elkaar over en geven elkaar zelfs complimenten. Goed zo, Bas, mooie bal! Speel de bal naar mij, ik ga voor ons scoren!, Wij zijn goed, wij zijn goed! Iedereen mag erbij horen in de klas. Wat een verschil met een maand geleden, toen de groepsregels nog niet nageleefd werden. Nu spelen de jongens samen, mag iedereen meedoen en hoort iedereen erbij.

Mijn hulp werd een maand geleden ingeroepen om deze groep 5 te begeleiden. Er heerste een negatieve sfeer in de groep en met name in vrije situaties ging het stelselmatig mis. Ruzie, fysiek geweld, elkaar uitschelden en buitensluiten. Eén jongen bepaalde erg wat de andere jongens moesten doen en laten en een paar jongens werden duidelijk buitengesloten.

Als je als leerkracht merkt dat bepaalde kinderen anderen overheersen en dat kinderen worden buitengesloten, is er werk aan de winkel. Hoe pak je dit het beste aan? Er zijn verschillende manieren waarop je dit kunt doen.

Observeren

Het begint met observeren in vrije situaties. Wat zie je? Welk kind neemt de leidersrol op zich? Welke kinderen zijn de volgers? Welke kinderen worden buitengesloten? Maak een sociometrische analyse, een analyse waarmee je de relaties tussen de klasgenoten kunt  bepalen, van je klas (na de eerste zeven weken, na de kerstvakantie en in mei). Hiermee krijg je zicht op de onderlinge relaties in je groep.

Checklist rolherkenning

Daarnaast is het heel goed om een checklist rolherkenning af te nemen in je groep.

(Zie www.gripopdegroep.nl. ) Zo kun je erbij horen in de klas in kaart brengen. Wie zijn de informele leiders? Wie zijn de volgers? Ontbreken er rollen? Wie houden zich afzijdig? Zijn kinderen tevreden met hun rol of juist helemaal niet? Je krijgt dan een goed beeld hoe de rollen in je groep zijn verdeeld. Als de leidersrol negatief wordt ingevuld, moet je daar als leerkracht regie op gaan voeren. Je gaat de betreffende leerling leren hoe hij zijn leiderschapskwaliteiten op een positieve manier kan inzetten in de klas. Dit kun je doen met behulp van een kernkwadrant. (zie mijn vorige Blog Hulpmiddelen bij het voeren van de regie in de klas)

De thermometer afnemen

Verder kun je de groepsthermometer gaan invoeren. Daarmee meet je de ‘groepstemperatuur’ in de klas. Je stelt de leerlingen drie vragen: Hoe ervaar je de sfeer in de klas? Hoe ervaar je het contact met je klasgenoten? Hoe ervaar je het contact met de leerkracht? Op een schaal van 1 tot en met 10 kunnen de leerlingen hun score aangeven ; 10 is subliem en 1 is zeer slecht.

Bij een score van 6 of lager houd je een gesprekje met de leerling, oplossingsgericht.

De brievenbus

Een andere manier om vinger aan de pols te houden hoe het met kinderen gaat en  erbij horen in de klas, is het neerzetten van een brievenbus.. Hierin kunnen leerlingen anoniem berichtjes achterlaten. Ze kunnen zorgen delen, tips geven en aangeven hoe het met ze gaat.

Mijn geheime vriend

Een erg leuk spel om de sfeer in je groep positief te sturen en iedereen aandacht te geven, is het spelen van het spel “Mijn geheime vriend’’. Alle kinderen trekken een kaartje met daarop de naam vaneen klasgenoot. Ze moeten de hele week extra aardig zijn voor deze leerling. En aan het eind van de week moeten de kinderen raden wie volgens hen ‘de geheime vriend’ van de week was. Maar om het spel moeilijker te maken, moeten de kinderen ook aardiger doen tegen andere kinderen in de klas. Dit spel kun je maandelijks herhalen of om de drie weken. De sfeer in de groep krijgt hierdoor een enorme positieve boost!

In het volgende blog ga ik het hebben over Samenspelen en Samenwerken.