Samenwerken in de klas verbetert de leeromgeving. Het helpt alle leerlingen, sterk en zwak, om van elkaar te leren. Door samen aan projecten te werken, begrijpen ze de stof beter.
Coöperatief leren zorgt voor gelijke samenwerking. Iedereen wordt actief betrokken. Dit komt door de GIPS-principes: heldere instructies, volledige deelname, afhankelijkheid van elkaar, en tegelijkertijd actief.
Regelmatig van team/groepje wisselen bevordert samenwerking. Teamnamen versterken het wij-gevoel sterk. Korte team- en klasactiviteiten zorgen voor respect en zelfvertrouwen.
Door deze methodes te gebruiken, verbetert de sfeer in de klas. Het maakt leren leuker, wat leidt tot gelukkigere scholen en klassen.
Waarom samenwerking belangrijk is in de klas
Samenwerken in de klas heeft veel voordelen. Het programma Success for All verbetert niet alleen lees- en taalvaardigheden. Het helpt ook sociale en emotionele vaardigheden te ontwikkelen. Scholen in Groningen hebben dit succesvol gebruikt, via de OK-werkplaats.
Onderzoek toont aan dat scholen die samenwerken een fijner klasgevoel hebben. Minder aparte groepjes zorgen voor een betere sfeer. Leraren kunnen zo een omgeving maken waarin iedereen meedoet en samenwerkt.
Er zijn vijf belangrijke punten voor goede samenwerking: actief luisteren, helpen, iedereen betrekken, uitleggen en vragen stellen, en samen de opdracht afmaken. Deze punten verbeteren de klas en zorgen voor een positieve sfeer. Zo leren leerlingen beter samenwerken en omgaan met complexere opdrachten.
Success for All legt veel nadruk op beloningen, wat vooral goed werkt bij jonge kinderen. Door successen met punten en yell te vieren blijven ze gemotiveerd. Ook is gemengd samenstellen van groepen, op basis van geslacht, effectiever dan op niveau mixen, volgens onderzoek van Van Leeuwen en Janssen (2017).
Samenwerken in kleine groepjes van 2-4 leerlingen moedigt goede gesprekken aan. Dat is belangrijk om taken goed af te ronden. Ook stimuleren open, onderzoekende groepstaken meer interactie. Dit helpt het leerproces. En goede begeleiding en individuele feedback van leraren verhogen de effectiviteit van samen leren.
De Geluksaanpak besteedt uitgebreid aandacht aan samenwerkingsvaardigheden bij Pijler 4. Het is lang niet altijd vanzelfsprekend dat leerlingen deze vaardigheden al goed beheersen. Daarom is het belangrijk deze vaardigheden expliciet in te oefenen en er duidelijk aandacht aan te besteden.
Kenmerken van effectieve samenwerking
Een goede samenwerking in de klas hangt af van meerdere dingen. Deze dingen samen maken een sterke leerplek. De leraar speelt hierin een belangrijke rol. Als mentor help ik niet alleen bij het leren van nieuwe dingen. Ik help ook bij het omgaan met elkaar. Dit zijn de dingen die helpen om goed samen te werken:
- Duidelijke doelen: Het is belangrijk om duidelijk te zeggen wat we willen bereiken. Zo weet iedereen wat het doel is. Dit voorkomt verwarring.
- Regelmatige evaluatie: We moeten vaak kijken hoe het gaat en of onze manier van lesgeven werkt. Het is goed om dit elke maand te doen. Zo kunnen we op tijd dingen verbeteren.
- Gelijke deelname: Bij samen leren kan iedereen evenveel meedoen. Dit zorgt ervoor dat niemand wordt vergeten en dat iedereen kan helpen.
- Individuele aanspreekbaarheid: Het is belangrijk om elke leerling apart te zien. Hun eigen werk moet ook gezien en gewaardeerd worden. Dit maakt leerlingen meer verantwoordelijk en gemotiveerd.
- Positieve wederzijdse afhankelijkheid: Samenwerking moet zo zijn dat leerlingen elkaar nodig hebben om te slagen. Dit bouwt vertrouwen op en helpt bij het samenwerken.
- Simultane interactie: Samenwerkopdrachten geven de kans om tegelijk mee te doen. Dit maakt de leeromgeving actief en betrokken.
Teamleren werkt goed samen met motivatie. Dit zien we bij zowel leraren als studenten. In Nederland kijken we veel naar de scores van het onderwijs. Leerlingen krijgen letters zoals A, B, C, D en E voor hun prestaties. We proberen vaak het aantal leerlingen met een D of E te verlagen. Goed samenwerken in de klas helpt om sociale omgang en betere resultaten te krijgen.
De Geluksaanpak noemt klassen die goed kunnen samenwerken wij-klassen. In deze klassen worden de wij-rollen van De Roos van Leary4Kids goed en veelvuldig ingezet. Dit zijn klassen met een veilig groepsklimaat en dit helpt leerprestaties te verbeteren.
Praktische strategieën voor samenwerking
Samenwerken in de klas wordt beter met coöperatieve werkvormen. Methoden zoals Jigsaw en Kringgesprek maken lessen interessanter. Ook Denken-delen-uitwisselen en Nummerkoppen zijn top voor teamwerk.
Leerlingen delen kennis door samen aan taken te werken. Dit vergt een goede voorbereiding van de leraar. Door positieve afhankelijkheid en individuele verantwoordelijkheid te creëren, bloeit samenwerking op.
Samenwerking in gemixte groepen helpt zwakkere leerlingen vooruit. Dit zorgt voor betere resultaten en leert kinderen belangrijke vaardigheden. Zo kunnen ze beter communiceren, leiden en conflicten oplossen.
- Coöperatieve werkvormen zijn bewezen effectief.
- Positieve afhankelijkheid en bevorderende interactie zijn cruciaal.
- Heterogene groepen verhogen het leerresultaat.
Leerkrachten moeten leren hoe ze deze technieken goed gebruiken. Training in positieve afhankelijkheid en sociale vaardigheden is nodig. Ook het geven van feedback en beoordelen van groepsdynamiek is belangrijk.
De rol van de leraar
Leraren zijn superbelangrijk als het gaat om samenwerking in de klas. Als ze goed zijn opgeleid, kunnen ze leerlingen helpen beter samen te werken. Dit leidt tot betere cijfers. Kyndt et al. (2014), Rohrbeck et al. (2003) en Roseth et al. (2008) hebben bewezen dat leerlingen die samenwerken, hoger scoren.
Leraren moeten leren hoe ze gesprekken tussen leerlingen goed leiden. Uit studies blijkt: hoe leraren lesgeven, beïnvloedt de samenwerking tussen leerlingen sterk. Leraren die hun leerlingen aansporen om meer uitleg te geven, zien betere klassendiscussies, volgens Webb et al. (2008).
Begeleiden bij samenwerken is niet makkelijk. Leraren vinden het soms lastig om uit te leggen hoe leerlingen hulp kunnen vragen. Ook hebben ze vaak verkeerde ideeën over het doel van samenwerken. Dit zeggen Wosnitza et al. (2015) en Koutselini (2008).
Onderzoek toont aan dat leraren die in zichzelf geloven, sneller nieuwe lesmethodes proberen. 75% van deze leraren experimenteert graag met nieuwe ideeën. Dit is meer dan leraren die minder zelfvertrouwen hebben (Runhaar, Sanders en Yang, 2008; Evers, Brouwers en Tomic, 2002).
Leraren zijn cruciaal voor een sterke leeromgeving. Hoewel de meeste leraren vinden dat hun ontwikkeling belangrijk is, investeren niet alle scholen genoeg hierin. 90% ziet het belang, maar slechts 65% krijgt genoeg steun (Van den Berg en Suasso, 2018; März et al., 2017).
Schoolgeluk traint leerkrachten ook op deze gebieden door leerkrachtcoaching.
Het creëren van een samenwerkingsklimaat
Het is heel belangrijk om een goede samenwerking in de klas te hebben. Dit helpt niet alleen bij het leren, maar ook bij het welzijn van de leerlingen.
Voor een goede samenwerking moet de klas goed ingericht zijn. Het is handig om groepjes van 3 of 4 leerlingen te maken. Dit zorgt voor betere gesprekken en minder problemen.
Leerlingen moeten zich veilig voelen om goed samen te werken. Leraren moeten zorgen voor een fijne sfeer. Zo durven leerlingen meer te zeggen en samen te werken.
Het is slim om duidelijke doelen voor de groep te stellen. Dit maakt de verwachtingen duidelijk en motiveert de leerlingen. De taken moeten uitdagend zijn, maar niet te moeilijk.
Leraren moeten de samenwerking goed in de gaten houden. Ze moeten regelmatig kijken hoe het gaat en tips geven. Dit helpt leerlingen om beter te werken in groepen.
Het mixen van jongens en meisjes werkt goed. Ook is het goed om de samenstelling van groepen te veranderen. Dit zorgt voor nieuwe ideeën en betere sociale vaardigheden.
Door deze aanpak voelen leerlingen zich veiliger en werken ze beter samen. Dit zorgt voor een prettigere sfeer in de klas.
Communicatietechnieken voor groepswerk
Effectieve communicatietechnieken zijn onmisbaar in groepswerk. Ze helpen niet alleen bij samenwerking, maar zorgen ook dat iedereen de leerstof beter begrijpt. Als leerkracht in groep vijf zag ik hoe goed de “denk, paar, deel”-methode werkt. Hierbij denken kinderen eerst zelf na, bespreken dit met een partner en delen het daarna met de groep. Dit maakt hun communicatie en leren veel beter.
Visuele hulpmiddelen zoals mindmaps en posters zijn ook heel krachtig. Ze trekken de aandacht en helpen bij het begrijpen en onthouden van moeilijke onderwerpen. Mijn leerlingen deden veel actiever mee als we deze hulpmiddelen gebruikten.
De houding van de leraar is eveneens belangrijk. Met een open lichaamshouding, een glimlach, en actief luisteren creëer je een positieve sfeer. Zo voelen leerlingen zich veilig om zich uit te spreken. Dankzij deze aanpak zagen we een grote vooruitgang in hun betrokkenheid en zelfvertrouwen.
Positieve feedback is essentieel voor een goede sfeer in de klas. Door mijn leerlingen vaak bemoedigende woorden te geven, creëerde ik een omgeving waar ze graag samenwerken.
Ook online tools zoals Google Docs en Trello zijn erg nuttig. Ze maken samenwerken makkelijker, ook als we niet bij elkaar kunnen zijn. Met Google Docs bijvoorbeeld, kunnen leerlingen samen aan documenten werken en ideeën uitwisselen. Dit maakt het leren effectiever.
Samenwerking door spelletjes en activiteiten
Onderwijsinnovatie helpt enorm bij het betrekken van leerlingen. Dit gebeurt vooral door spelletjes en activiteiten die samenwerking aanmoedigen. “De Vreedzame School” is een effectief programma dat gebruikt wordt om als groep samen te komen. Het stelt regels en normen vast door middel van activiteiten. Deze zijn speciaal ontworpen voor grote ruimtes en zorgen ervoor dat kinderen spelenderwijs leren samenwerken.
De Geluksaanpak laat de Geluksregels samen opstellen door de kinderen en besteedt veel aandacht aan het aanleren van positief en helpend gedrag. Intrinsiek gemotiveerde keuzes leren maken, helpen kinderen om positief met elkaar om te gaan en samen te werken.
Neem het spel “Hoepel doorgeven” als voorbeeld. Kinderen geven een hoepel door zonder hun handen te gebruiken. Dit gebeurt in kleinere groepen, zodat iedereen snel aan de beurt komt. Ook is er “Bal hooghouden”, waarbij kinderen een bal moeten doorgeven zonder die te laten vallen. De grootte van de bal bepaalt hoe lastig het spel is. Grotere ballen maken het gemakkelijker.
Bij “De grond is lava” werken kinderen in twee teams met hoepels om een parcours te voltooien. Een kind dat de ‘lava’ raakt, moet opnieuw beginnen. Dit spel stimuleert spontaan leiderschap en teamplanning. Het bevordert ook sociale interacties, zoals elkaar aanmoedigen. Na de spellen reflecteren we om het bewustzijn van samenwerking te vergroten.
Spelend leren is perfect voor jonge kinderen hun ontwikkeling. Volgens onderzoek van Slot et al. (2015) is begeleid spel doeltreffender dan ongestructureerd spel. Kinderen zijn actiever tijdens begeleid spel of onderwijs dan bij vrij spel, zegt Fisher et al. (2013). Zij en de volwassenen leren meer als ze beiden betrokken zijn bij het spel.
Op veel scholen is vrij spel de norm (Chien et al., 2010). Maar onderzoek wijst uit dat interactie van hoge pedagogische kwaliteit meer leert. Kinderen profiteren het meest van spel waarbij volwassenen actief meedoen, vragen stellen en suggesties geven. Goede begeleiding bij spelend leren activeert de leerprocessen van kinderen.
Professionals spelen een belangrijke, maar vaak ondergewaardeerde, rol in een effectieve speelleeromgeving. De balans tussen initiatief van het kind en input van de professional is essentieel, volgens Siraj-Blatchford et al. (2002). Spelverrijking door de professional kan de ontwikkeling van reken- en taalvaardigheden significant verbeteren. Voor kinderen uit arme gezinnen biedt gestructureerd spel of directe instructie grote voordelen voor hun taal- en rekenvaardigheden. Door spel en onderwijsinnovatie te combineren, kunnen we een betere leeromgeving creëren voor alle kinderen.
Technologie inzetten voor samenwerking
Technologie speelt een grote rol in het verbeteren van onderwijs, vooral in samenwerking in de klas. Tools zoals digitale games en VR/AR maken leren leuker en motiverender. Onderzoek laat zien dat games niet alleen leuk zijn maar ook belangrijke vaardigheden zoals teamwork testen.
De OECD zegt dat er steeds meer mensen zijn die niet goed kunnen lezen. Dat vinden veel onderwijsexperts een probleem. Maar technologie kan helpen, door samenwerken in de klas leuk te maken. Ongeveer 70 experts vinden technologie heel belangrijk voor onderwijskwaliteit.
Digitale vaardigheden verbeteren het leren. VR en AR maken lessen spannender. Analysetools geven inzicht in hoe leerlingen vooruitgaan, wat belangrijk is voor maatwerk in onderwijs.
Ook het fysieke comfort in de klas is belangrijk. Bijna 75% van de leraren denkt dat een comfortabele leerplek leerlingen meer betrekt bij de les. Flexibele klasinrichting met technologie maakt actief samenwerken makkelijker. Headsets kunnen afleiding verminderen en zo voor een betere leeromgeving zorgen.
Betrekken van ouders en verzorgers
Ouderbetrokkenheid is heel belangrijk voor het succes van kinderen op school. Anderson et al. (2021) laten zien dat hoe meer ouders praten met hun kinderen, hoe beter hun taalvaardigheden worden. Dit toont aan dat het belangrijk is dat ouders helpen met het leren van hun kinderen.
Castro et al. (2015) en Jeynes (2007) hebben ontdekt dat betrokken ouders leiden tot betere schoolresultaten. Afhankelijk van het type betrokkenheid, kan dit een groot verschil maken. Driessen (2021) zegt dat activiteiten thuis het meeste effect hebben, gevolgd door activiteiten op school en het praten over school.
Ouders betrekken helpt om de band tussen school en thuis te versterken. Ouderavonden en gesprekken over de voortgang zijn heel belangrijk. Met digitale platforms zoals Schoology en Edmodo kunnen ouders makkelijk zien hoe het met hun kind gaat op school.
Volgens Keizer et al. (2022) kunnen gezinnen met minder geld meer betrokken raken bij school door bepaalde programma’s. Door technologie en regelmatige updates blijven ouders goed op de hoogte. Dit is goed voor de relatie tussen school en thuis.
Het is erg effectief als ouders helpen met het bepalen van leerdoelen. Workshops en online trainingen helpen ouders om beter te ondersteunen. Groff & De Wit (2022) zeggen dat dit de ouderbetrokkenheid enorm kan verhogen. Ook waardering tonen aan ouders werkt heel motiverend.
Alles bij elkaar genomen zorgt sterke ouderbetrokkenheid en het gebruik van verschillende manieren van communiceren voor betere relaties in de klas. Ook de prestaties van leerlingen gaan erop vooruit.
Evalueren van samenwerkingsprojecten
Het is cruciaal om samenwerkingsprojecten te evalueren. Dit helpt de betrokkenheid van leerlingen te vergroten. Het verbetert ook de onderwijsstrategieën. Samenwerking kan een positief effect hebben op hoe goed leerlingen het doen en op hun sociale vaardigheden. Dit wordt ondersteund door verschillende onderzoeken.
De effectiviteit van samen leren verschilt per onderwijstype. Voor jonge leerlingen werkt het vaak beter dan voor oudere. Ook, voor vakken zoals wetenschap en wiskunde is samen leren voordelig. Maar voor makkelijke taken is individueel leren soms beter.
Bij het beoordelen van projecten moet je op een paar dingen letten:
- De ideale groepsgrootte is ongeveer vier leerlingen per groep.
- Verschillende leerlingen samen laten werken is goed, maar niet te veel verschil.
- Belangrijk is dat leerlingen op elkaar kunnen rekenen, maar ook zelf verantwoordelijk zijn.
- Ze moeten direct met elkaar kunnen praten en goed kunnen samenwerken. Dit moet geleerd worden.
Een goede beoordeling kijkt ook naar hoe de groep werkt. Leerlingen moeten kunnen nadenken over hun eigen bijdrage. Ze moeten kunnen zien wat beter kan. Dit helpt om de samenwerking te verbeteren.
Het is ook waardevol om te letten op hoeveel leraren van baan veranderen. Dit toont aan hoe goed de onderwijssector mensen behoudt. Nu zijn er meer kansen voor personeel om te groeien in hun carrière. Dit moet passen bij wat ze al kunnen en ze uitdagen.
Alles bij elkaar genomen biedt dit een grondige manier om samenwerkingsprojecten te evalueren. Door regelmatig te kijken naar hoe het onderwijs werkt, kunnen leraren een betere leeromgeving maken. Dit verbetert zowel de schoolprestaties als de sociale vaardigheden van de leerlingen.